Hoe pak je je voeding aan bij nachtdiensten? Hoe kan voeding je nachtdienst positief of negatief beïnvloeden? En wat doet het met mijn lichaam en hoe werkt het? Onderstaand in deze blog kan je er meer over lezen. Veel leesplezier!
Het lichaam is ‘s nachts onder invloed van de biologische klok in een rusttoestand, ongeacht of we slapen of niet. Functies als de maagsapproductie, de maag- en darmperistaltiek, de snelheid waarmee de maag leeg word gemaakt, de opname van voedingsstoffen door de darmen en de bloedtoevoer naar het darmstelsel zijn ‘s nachts verminderd ten opzichte van overdag. Uit onderzoek kwam naar voren dat verpleegkundigen werkend in de nacht meer maag-darmklachten voorkomen.
Uit onderzoek weten wij dat niet alleen de hersenen een biologische klok herbergen, maar ook verschillende organen. Zo bevatten de maag, de lever en de alvleesklier klokcellen, zogenoemde bijklokken. Het idee dat het lichaam wordt bestuurd door één centrale klok in de hersenen kan hiermee overboord. De activiteit van deze bijklokken wordt niet geadapteerd door licht, zoals bij de centrale klok, maar door de periodiciteit van voedselinname. De bijklokken staan in verbinding met de hoofdklok en vormen zo een complex systeem dat erop toeziet dat verschillende interne metabolische processen voortdurend optimaal op elkaar zijn afgestemd. Uit onderzoek blijkt dat een ‘normaal’ eetpatroon van drie maaltijden per etmaal (’s-ochtends ontbijt, ’s middags lunch en ’s avonds diner) bijdraagt aan de interne synchronisatie van onze biologische ritmen.
Maar bij steeds wisselende tijden waarop medewerkers eten, slapen en werken vormt een voortdurende mismatch met de natuurlijke timing van interne fysiologische processen. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het probleem van medewerkers die na de nachtdienst overdag moeten slapen. De kwaliteit en lengte van de dagslaap is vaak beduidend minder ten opzichte van de nachtslaap.
De gevolgen hiervan kan je splitsen:
De verstoring van het natuurlijke slaap/waak-ritme en de onvoldoende herstelmogelijkheden veroorzaken slaperigheid en vermoeidheid.
Ploegendienstmedewerkers hebben een verhoogd risico op aan hun werkomstandigheden gerelateerde gezondheidsklachten als insomnia en het metabool syndroom.
Voeding is belangrijk: onregelmatige werktijden leiden vaak tot een onregelmatig eetpatroon. De wisselende tijden van werken, eten en slapen zorgen ervoor dat mensen veel meer eetmomenten krijgen. Dus meer gaan snacken. Het is belangrijk dat je een ritme houdt in je voeding, net als een ‘normale’ dag. Bij het opstaan, na een nachtdienst, start je met een ontbijt en zet je het ritme/structuur door van je ‘normale’ dag. Je kan er wel voor kiezen om je maaltijd van de nachtdienst te wisselen met een normale avondmaaltijd.
Over het algemeen worden mensen tijdens de nachtdienst slaperig. Je kan met voeding je vermoeidheid en je slaperigheid enigszins beïnvloeden. Met name complexe koolhydraten, granen (pasta, brood, rijst etc.), verteren erg slecht in de nacht. De vertering kost extra energie en hierdoor word je dus nog meer vermoeid. Kies voor tijdens een nachtdienst bijvoorbeeld voor een soep, salade of een warme maaltijd zonder de koolhydraatbron. Zorg voor volume, dus voor veel groente, een eiwitbron en bijvoorbeeld een bron van vetten. Als tussendoortjes kan je denken aan gekookte eieren of bijvoorbeeld een handje noten in plaats van een stuk fruit.
Hoe ervaar je zelf de nachtdiensten? Heb je last van vermoeidheid of juist niet? Mocht je nog vragen hebben, kan je altijd contact met mij opnemen.
Zanna Hofstede
info@zannahofstede.nl
